ریشه خستگی و عدم کشش جسمی و فکری ما کجاست؟
چرا به یکباره دچار افت انگیزه و انرژی می شویم؟
ایا تا به حال به آن فکر کرده اید؟
مقدمه:
خستگی بدنی و روانی یک منشاء دارند؛ لذا اگر خسته شدید و احساس کردید دیگر توانایی انجام کارهایتان را ندارید، غالبا ریشه آن در مغز شماست و از لحاظ ذهنی خسته و ناتوان شدید…
۲۵ تا ۵۰ درصد مردم این حس را دارند که انرژی کم می آورند و توان انجام کارهایشان را ندارند.
بعضی ها خیلی به خودشان فشار می آورند و تقلا می کنند؛ اما می بینند نتیجه لازم را کسب نمی کنند!
چند فاکتور اصلی در این زمینه تاثیر گذار است:
۱- تسلط کامل بر شرایط بیرون و مسیر ندارند.
۲- حمایت کافی ندارند.
۳- شرایط به گونه ایست که مجبور هستند کاری را انجام دهند (در مقابل کاری که از روی علاقه انجام می شود).
۴- در انتظار پاداشی هم نیستند.
مثلا امتحان نزدیک است و فرد مجبور است درس بخواند؛ در عین حال حمایتی نیز نمی شود و کنترلی بر روی شرایط بیرونی هم ندارید…
در این حالت سه مسیر پیش روی او قرار دارد:
الف- احساس توانمندی دارد و کنترل شرایط را به دست می گیرد و حرکت خودانگیخته ای دارد؛ نه از روی اجبار (چون دوست داشته است آن را انجام می دهد)
در این حالت با ترشح آدرنالین، هیجان مثبتی را تجربه می کند که مخرب نیست؛ در عوض موقتی بوده و آسیبی به بدن و روان وی نمی زند.
ب- فرد مجبور است بیشتر تلاش کند و ساعات بیشتری را فشرده درس بخواند.
در این حالت برای رسیدن به هدف؛ به جای آدرنالین، سیستم کورتیکوستروئید فعال می شود.
💫 این سیستم بر خلاف آدرنالین، بسیار مخرب و سمی بوده؛ به گونه ای که بیماری های اتوایمیون، سایکوسوماتیک، تضعیف سیستم ایمنی (و متعاقبا عفونت)، بیماری های قلبی عروقی، فشار خون و بیماری های مزمن دیگر بروز می کند
به تدریج روان فرد هم آسیب دیده؛ دچار بی خوابی و افسردگی می شود؛ انگیزه هایش را از دست می دهد و…
این سیستم زمانی فعال می شود که شما می خواهید به هدفی برسید؛ اما در جریان آن
– کنترل ندارید
– ساپورت ندارید
– پاداشی هم نمی گیرید
و فقط و فقط دارید تلاش می کنید! این تلاش، تلاش سمی است که با ترشح کورتیکوستروئید جسم و روان را به هم می ریزد.
ج- در حالت دیگر که فرد بی خیال شده و صورت مساله را پاک می کند.
در این شرایط هم به جای آدرنالین، کورتیکوستروئید ترشح می شود که مخرب بوده و جسم و روان را بهم می ریزد.
هر چند در ظاهر فرد به آرامش رسیده و ترشح آدرنالین پایین آمده؛ غافل از این که سیستم کورتیکوستروئیدی به کارش ادامه می دهد.
مثلا فرد درس نمی خواند و آن حس بد را در ظاهر سرکوب می کند!
در این حالت فرد روحیه ندارد، کسل هست، اشتهایش خراب است، احساس می کند تحلیل می رود و مستعد بیماری ها می باشد.
در این حالت فرد همان پاداش کم ( به عنوان مثال؛ همان پول کمی هم که در می آورده دیگر در نمی آورد و همان یک ذره درس را هم نمی خواند!) و لذا با قطع شدن پاداش، چرخه خستگی بدتر و بدتر می شود.
پس فقط در حالت اول است که فرد به احساس خستگی نمی رسد و fatigue برایش مشکل ساز نمی شود و فانکشن وی حفظ می شود.
با تشکر از اقای دکتر آذرخش مکری- روانپزشک- دانشیار دانشگاه